Driving Mum

IJslandse cinema is een van de Plukste cinema’s. Vanaf het begin van ons festival hebben we een zwak gehad voor het land. En dat terwijl het nog geen 350 duizend inwoners telt. Dat is minder dan Utrecht – de gemeente, niet de provincie.

Hoe komt dat? Ten eerste: het landschap. Geen kwaad woord over de Utrechtse Heuvelrug, maar tegen IJsland kan niemand op. Het treft dat in Driving Mum onze hoofdpersoon – de chauffeur, zegmaar – ook nog eens heel erg afgelegen woont. Niets dan landschap rondom. Kaal, groots, ongenaakbaar. Subliem, eigenlijk – dus dat je je klein en onbeduidend voelt tegenover al die grootsheid. Dat het allemaal in zwart-wit is, en in CinemaScope, helpt.

En ten tweede: de kurkdroge humor. Noord-Europa heeft daar hoe dan ook een handje van. Als je het helemaal nog niet kent: denk De Noorderlingen (van Alex van Warmerdam), maar dan noordelijker. Mede daardoor voelt alles in IJsland, vanuit ons gezien, een beetje kneuterig. In Driving Mum is de beschijving wereldvreemd voor onze hoofdpersoon – een middelbare man die met z’n moeder woont – nog zacht uitgedrukt. Hij is zelfs IJslandvreemd, zo afgezonderd van alles en iedereen leeft hij al decennia.

En dan is het ook nog 1980. Geen mobiel, geen internet. Geen telefoon überhaupt, zo te zien. En zelfs geen bereik op de radio – in plaats daarvan krijgen ze oude radio-opnames, via de postboot, op cassettebandjes: tien teruggeven, tien nieuwe. En daar luisteren ze dan naar, terwijl ze samen breien, grotendeels zwijgend, totdat de cassette stopt en moeder tegen zoon zegt: omdraaien. Meer is er niet nodig om te weten dat deze middelbare man onder de plak zit. Maar zijn hondje houdt van hem.

En dan kom ik nu bij een kleine spoiler. Ik zeg klein, want de trailer gaat er ook over, het is het uitgangspunt van de film en het gebeurt al na tien minuten: moeder sterft. Ze wilde altijd nog eens gefotografeerd worden bij de Gulfoss-watervallen en begraven worden in het dorp waar ze vandaan komt, Eyrarbakki, dus rijdt hij haar daarheen. Voor de foto zet hij haar, netjes aangekleed en min of meer netjes opgemaakt, rechtop achterin de auto. In plaats van Driving Miss Daisy is dit dus meer Driving Miss Pushing Up the Daisies hahaha! Sorry.

In zijn hoofd praat hij nog met haar – zeg maar gerust ruziet. En dan zien en horen we haar ook antwoorden. Hij lijkt zich er niet van bewust dat dit op de een of andere manier raar is. Dat zij dood is, weet hij ook wel. Maar hij lijkt niet helemaal te beseffen wat dat inhoudt. Of: dit is nu eenmaal IJsland en zo gaan die dingen. Met bergketens, geisers, kometen en al. Dat gaat mooi worden, op het Stenen Hoofd.

KEES Driessen

LINKS

• Wat is dat toch met die kleine IJslandse cinema? Na 101 Reykjavík (werd Contraband), Either Way (werd Prince Avalanche door David Gordon Green) en Rams (kreeg een Australische remake met Sam Neill) staat ook Woman at War op de lijst voor een Hollywood-remake (van en met Jodie Foster).
• En nu de geweldige componist Jóhann Jóhannsson (Oscar-nominaties voor Sicario en The Theory of Everything) dood is, heeft Hildur Guðnadóttir dan maar de Oscar binnengehaald met haar soundtrack voor Joker.
• IJslandse films belanden niet alleen in Hollywood, Hollywood komt ook naar IJsland: het landschappelijk schoon biedt populaire locaties voor grote Hollywood-titels. Ik noem Batman Begins, Star Wars, No Time to Die, Game of Thrones, Dune en nog veel meer.
• En dat terwijl IJsland maar één arthousebioscoop heeft (het fijne Bio Paradis), die drie jaar geleden nog bijna gedwongen werd te sluiten. Dat wint Utrecht dan weer.