Propriedade

Op de afgelopen editie van het filmfestival van Berlijn waren opvallend veel films te zien waarin ‘eenzame opsluiting’ een thema was. Het was een uitloper van de pandemiejaren, natuurlijk, ook al gingen al die films – van de Zuid-Koreaanse pulpthriller #Manhole tot het Amerikaanse klokkenluidersdrama Reality – meestal helemaal niet over covid.

Ook het Braziliaanse Propriedade was in die groep te scharen. Er wordt met geen woord gerept over corona, er komt geen mondkapje in beeld, en toch lijkt de film op metaforisch niveau een afrekening met de jaren van eenzame afzondering.

Maar dat is meer een zijlijntje in de film. Aan het oppervlak heeft filmmaker Daniel Bandeira heel andere dingen aan z’n hoofd. Een thriller waarin rijk en arm elkaar naar het leven staan. Een situatie waarin de klappen (en erger, veel erger) vallen door het brute marktdenken van onze wereld. Ook een metafoor dus, maar dan voor wat tegenwoordig (optimistisch) “het laat-kapitalisme” wordt genoemd.

Centraal staat een vrouw die al getraumatiseerd is door een eerder voorval – ook over het alomtegenwoordige geweld in de Braziliaanse samenleving heeft Bandeira iets te zeggen. Van dat eerdere incident zien we in de opening van Propriedade een met een mobieltje gefilmde flard. Alleen het eindspel: de vrouw is gegijzeld, er wordt een pistool tegen haar hoofd gehouden, een politieagent probeert de gijzelnemer te kalmeren en dan schiet iemand anders de dader door zijn hoofd. Omstanders juichen en joelen.

Het incident heeft Tereza tijden later nog steeds in zijn greep. Ze is sindsdien de deur niet meer uit geweest, heeft zich opgesloten in haar luxueuze villa. Haar echtgenoot, een gladjakker van een landeigenaar, toont weinig empathie en gooit vooral geld tegen het probleem aan. Eerst via kalmeringspillen en therapiesessies, en als dat weinig soelaas lijkt te bieden met een zwaar bepantserde nieuwe auto. Trots als een pauw toont hij alle foefjes, van spraakbediening tot kogelvrij glas.

Dat komt direct van pas als het stel de stad uit gaat naar hun boerderij, waar de revolutie blijkt te zijn uitgebroken. De arbeiders, van wie velen al generaties voor de familie werken, is ter ore gekomen dat ze van de ene op de andere dag van het land zullen worden gezet omdat de boerderij zal worden verkocht. En daar leggen ze zich niet zomaar bij neer. Voor ze het weet zit Tereza in haar eentje verschanst in die gepantserde auto. Maar wat moest ze ook alweer tegen die verdomde spraakcomputer zeggen om het kreng op gang te krijgen?

Joost Broeren-Huitenga