Martinez

De camera beweegt niet tot nauwelijks bij het tonen van Martínez’ dagelijkse routine. Net als zijn leven zijn de beelden gevangen in strakke, vaststaande, bijna benauwende kaders: in de ochtend het bed met de wekker – de vloer waarop hij zijn push ups doet, de wandeling over het strakbelijnde plein, het bureau met Conchita erachter waarlangs hij dagelijks loopt om bij zijn eigen, vertrouwde plek te komen, ingebouwd door mappen vol cijfers en feiten.

Sympathiek is hij niet te noemen, deze grijze kantoorman, perfect gestalte gegeven door Francisco Reyes, die vooral met rust gelaten wil worden en zich alleen op zijn gemak voelt in het water waarin hij wekelijks baantjes trekt. Hij leeft zijn leven in een vertrouwde routine, tot op een dag onderbuurvrouw Amalia overleden blijkt te zijn. Zes maanden lang heeft hij de schetterende televisie die dag en nacht aan bleef staan gedachteloos geaccepteerd – al had hij oordopjes nodig om in slaap te komen. Pas na haar overlijden leert hij Amalia kennen, via haar spullen die liefdeloos aan de kant van de weg zijn gezet en die hij in een opwelling zijn huis binnenhaalt, waarmee hij haar, als eerste mens ooit, zijn leven binnenhaalt.

Terwijl de overleden vrouw langzaam onder zijn huid kruipt, krijgt hij op zijn werk met een levende indringer te maken: Pablo is aangenomen om Martínez, die met vervroegd pensioen mag, te vervangen. De nieuwe man is alles wat Martínez niet is: praatgraag, sociaal, impulsief en emotioneel. En hoewel alles in Martínez zich ertegen verzet, ontstaat er een band. Net als met zijn directe chef Conchita, op het eerste gezicht een opdringerige, bemoeizuchtige matrone, met een oogje op Martinez.

Tijdens de film en de (door Martínez verafschuwde) interacties tussen de drie collega’s, krijgen we steeds meer te weten over wat er schuilt gaat achter de facades. Niemand is (uiteraard) alleen maar praatgraag, of nors, of overvriendelijk. Aan al die irritante eigenschappen liggen eenzaamheid, onzekerheid, angst om gekwetst te worden ten grondslag. Dat wordt op subtiele wijze en met fijne humor getoond – geen ellenlange, diepe gesprekken, maar ongemakkelijke bijeenkomsten, hilarische samenzang, kleine gebaren, een onverwacht cadeau. Het diepmenselijke verlangen naar contact brengt de drie uiteindelijk bij elkaar.

Op de achtergrond helpen de resten van Amalia’s bestaan Martínez met het afbreken van zijn zorgvuldig opgebouwde en nauwgezette onderhouden karakter. Haar levensvreugde en flair vinden hun weg in zowel fysieke – vaasjes, beeldjes, kussens, foto’s – als mentale vorm: Martinez in beton gegoten routines worden beetje bij beetje afgebroken.

Martínez is vooral een menselijke film, met gelaagde personages die herkenbaar zijn: iedereen herkent dat verlangen naar connectie, de behoefte aan nabijheid, de vreugde van samenzijn, maar ook de angst voor afwijzing, de onzekerheid over jezelf, de neiging om jezelf af te sluiten. Zonder de mensen belachelijk te maken toont de film hen met liefdevolle humor – al dat onvervulde verlangen uit zich uiteindelijk in excentriciteit: Conchita’s bureau/kantoorwinkeltje is één grote schreeuw om aandacht, Martínez’ obsessie met zijn papieren dossiers is de belichaming van zijn angst voor verandering, Pablo’s onophoudelijke gekwetter en geflirt maskeert zijn diepe onzekerheid.

De liefde voor het verhaal en de karakters is ook voelbaar in de vormgeving en cameravoering. Aan het begin zijn er alleen de strakke, bijna strenge kaders die het benauwde leven van Martínez verbeelden: zijn wereld bestaat uit de paar plekken in zijn huis, zijn bureau, het bankje in het park en de baan in het zwembad. Pas wanneer hij zich los begint te maken van zijn zelf gecreëerde ketenen komt ook de camera in beweging en wordt die wereld groter, beweeglijker, kleurrijker.
Martínez is een van die films waarin je als kijker ook echt een relatie opbouwt met de personages, die je steeds liever worden en waar je bij de aftiteling eigenlijk nog geen afscheid van wilt nemen.

Nicole Santé